شایسته نوروزی
پنجاه و هفتمین نشست از سری نشست‌های «بازخوانی ادبیات ملل» با بررسی رمان «خون بر برف» اثر یو نسبو، نویسنده نروژی، عصر پنجشنبه بیست و دوم شهریورماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
این نشست با ارائه توضیحاتی در مورد نویسنده اثر، توسط آزاده حسینی آغاز شد؛ وی در مورد بیوگرافی، آثار یو نسبو و همچنین جوایز وی، مطالبی را به‌صورت خلاصه عنوان کرد.
در ادامه، علیرضا وحیدزاده، در مورد سبک کار نویسنده و آثار دیگر وی توضیحاتی بیان کرد؛ وی اظهار داشت کشش و جذابیت قلم نویسنده در «خون بر برف» باعث شد که به مطالعه‌ی دیگر آثار وی بپردازد و خصیصه‌ی کشش و جذابیت داستان در آن‌ها نیز قابل‌مشاهده است. وی مشخصه‌هایی چون موقعیت‌شناسی خوب و تعلیق را برای آثار یو نسبو برشمرد و افزود که آثار وی تمام مشخصات یک داستان پلیسی-جنایی را دارا است.
وحیدزاده در ادامه‌ی صحبت‌هایش به تاریخچه‌ی رمان پلیسی و بررسی مؤلفه‌های آن پرداخت: «وقتی صحبت از رمان پلیسی می‌شود، اولین چیزی که به ذهن مخاطب متبادر می‌شود، نام نویسنده مشهور آمریکایی ادگار آلن پو است که اکثراً وی را پدر داستان پلیسی می‌دانند. جالب است که بدانیم جرقه‌های رمان پلیسی، نه به معنای مدرنش، خیلی قبل‌تر از ادگار آلن پو زده شده است.» وی در ادامه ضمن معرفی کتاب «تاریخچه‌ی رمان پلیسی» (تألیف فریدون هویدا و ترجمه مهستی بحرینی)، با استناد به آنچه در این کتاب و مقالاتی دیگر ذکر شده، به این نکته اشاره کرد که خاستگاه ادبیات پلیسی به چین باستان برمی‌گردد؛ یک چین شناس هلندی به نام ونگولیک در آثارش به دست‌نوشته و کتیبه‌ای چینی مربوط به آغاز قرن هجدهم اشاره می‌کند که همان زمان به اروپا منتقل می‌شود؛ شخصیتی به نام قاضی تی در زمان امپراتورهای چینی به وزارت می‌رسد، قبل از اینکه به این مقام بالا نائل شود یک قاضی محلی بوده و مسئولیت‌های متفاوتی داشته، هم وظیفه‌ی پلیس را انجام می‌داده و هم وظایف قاضی و دادستان؛ چیزی که قاضی تی را نسبت به دیگر قضات متمایز می‌کرده، روش منطقی و دنبال کردن ردپاها بوده که این نکته، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های رمان‌های پلیسی ست.
وحیدزاده صحبت‌هایش را پیرامون تاریخچه رمان‌های پلیسی با توضیحاتی در مورد داستان‌های فولکلور عربی و داستان‌های هزار و یک شب، داستان‌های یهودی، تحقیقات ارشمیدس، نمایشنامه‌های شکسپیر ادامه داد؛ و همچنین در مورد دوره مدرنیته و شهرنشینی و ورود پلیس به داستان‌ها نکاتی را بیان نمود؛ از آن جمله می‌توان به این نکته اشاره کرد که اولین روایت پلیسی مدرن در سال ۱۶۶۷ در پاریس نوشته می‌شود و نکته‌ی دیگر اینکه، المان شهر و موضوع شهرنشینی تشخص خاصی به داستان‌های پلیسی می‌دهد به‌طوری‌که انگار شهر خودش یک شخصیت است و در روش و منش شخصیت‌های داستان تأثیر مهمی دارد.
وحیدزاده در ادامه‌ی صحبت‌هایش به بررسی المان شهر در رمان «خون بر برف» پرداخت. وی عنوان کرد: «از ابتدای داستان نقش پررنگ اسلو را در داستان می‌بینید، آن‌طور که دیگر اسلو به‌عنوان یک مکان نیست؛ ویژگی‌های شهر جوری توصیف می‌شود که انگار با آدمی سروکار دارید که خلق‌وخوی سرد دارد و همه چیز را می‌بلعد» وی همچنین به مؤلفه‌های دیگر رمان‌های پلیسی یعنی خشونت و نیز شاعرانه بودن اشاره کرد. وی گفت: «ویژگی دیگر رمان‌های پلیسی توصیف صحنه‌ها و تعلیق است. درواقع این توصیف و تعلیق ثانیه به ثانیه با لحن شاعرانه امکان‌پذیرتر است.»
وی رمان «خون بر برف» را از این منظر بررسی کرد و اظهار داشت: «در ابتدای داستان توصیفاتی که از برف می‌کند خیلی شاعرانه ست، کلمات و موقعیتی که به کار می‌برد بسیار سمبلیک و شاعرانه ست یا در همان‌جا اشاراتی که به خون دارد» وی معتقد است در رمان‌های پلیسی با دو داستان موازی مواجه هستیم، یکی گره داستان است و دیگری پیچیدگی شخصیت است که به‌مرور به زوایای آن آگاه می‌شویم که در این داستان اولاف با بیان ویژگی‌های خودش، داستان سرنوشتش را برای ما پیش می‌برد.
در ادامه‌ی جلسه، آزاده حسینی، داستان‌نویس، ویژگی‌های شخصیت اصلی داستان، اولاف را موردبررسی قرار داد و اظهار داشت: «در این داستان ما از دیدگاه یک قاتل وارد داستان می‌شویم، نه یک پلیس یا کارآگاه که دارای تناقضات شخصیتی جالبی است.» وی در ادامه‌ی صحبت‌هایش به بخش‌هایی از داستان که به خصوصیات شخصیت اصلی داستان، اولاف، می‌پردازد، اشاره کرد و افزود: «نکته مهم داستان کودکی اولاف است. در جایی از داستان از خانواده، پدر و مادرش صحبت می‌کند؛ راجع به این موضوع صحبت می‌کند که ترسو بودن را از مادرش به ارث برده، ولی قتل و قاتل بودن، ویروسی است که از پدرش به او رسیده. او روش دیگری برای زندگی‌اش در نظر داشته که با قتل پدرش مسیرش عوض می‌شود، نامه‌ی پذیرش دانشگاه را پاره می‌کند و تبدیل به آدم کش حرفه‌ای می‌شود.»
وی در ادامه توضیحاتش در مورد اولاف، عنوان کرد که اولاف مثل قاتل‌های پیمانیِ تیپیک نیست، تحصیل‌کرده ست، اهل فیلم دیدن و مطالعه است و همیشه در حرف زدن، فَکت های زیادی از کتاب‌ها می‌آورد و شخصیتی احساساتی دارد.
این نشست پس از طرح مباحثی توسط حضار در موارد مختلف ازجمله شخصیت اولاف، فضای داستان، زمان روایت داستان، ساختن فیلم از رمان‌های معمایی- پلیسی و … و پرسش و پاسخ با منتقدان، به پایان رسید.
