مرتضی تقدسی
جنگ، کودکان، غربت و دیگر هیچ!
یادداشتی درباره فیلم هرگز ترکم نکن ۲۰۱۷ (NEVER LEAVE ME)
نویسنده و کارگردان: آیدا بگیچ (بوسنی و هرزگوین)
هرگز ترکم نکن فیلمی است درباره آوارگان و پناهجویان سوری که به کشور ترکیه عزیمت کرده‌اند؛ و دراین‌بین به زندگی چند نوجوان سوری که برای امرارمعاش مجبور به دستفروشی در یکی از شهرهای ترکیه هستند، می‌پردازد. فیلمی درام که از همان سکانس اول مخاطب را درگیر قصه‌ی خود می‌کند. کودکانی که به‌غیراز فضای غم‌انگیزی که تجربه می‌کنند در جشن‌ها هم مشارکت دارند و فارغ از مصائب دنیوی با دید کودکانه خود عاشق می‌شوند و برای رسیدن به این عشق تلاش می‌کنند. آیدا بگیچ به‌درستی نشان داده است که قربانیان اصلی جنگ‌ها، زنان و کودکان هستند. او در فیلم قبلی خود هم کودکان سارایوو، به‌خوبی این حس را منتقل می‌کند. آیدا بگیچ به‌خوبی توانسته فضای حاکم بر زندگی این کودکان را بیان کند و داستان اصلی را پیش ببرد اما در پرداختن به داستانک ها توفیق چندانی ندارد. او که سعی دارد قصه‌ی هر کودک را به‌طور مجزا تعریف کند در جزئیات آن ناکام می‌ماند.
نکته قابل‌توجه دیگر عدم استفاده از ظرفیت‌های محیطی برای بیان بهتر موضوع است و نتوانسته از مکان، شخصیت بسازد که اگر این اتفاق می‌افتد در شخصیت‌پردازی کمتر دچار مشکل می‌شد. عدم بهره‌مندی درست از بازگیران ترک که تأثیر بسزایی در زندگی این کودکان دارند از دیگر ایراداتی است که به فیلم وارد. بگیچ بیشتر از پرداختن به فرم، قصد دارد مسئله را با بیان محتوا مطرح کند، غافل از اینکه موفقیت چنین آثاری مستلزم دارا بودن فرم سینمایی قوی است تا قادر باشد ارتباط بهتری با مخاطب خود برقرار سازد.
تصویربرداری هم از این قاعده مستثنا نیست و نتوانسته فرم مناسبی را برای خود انتخاب کند. استفاده از دوربین روی دست در بسیاری مواقع باعث دلزدگی مخاطب و فاصله‌گذاری بی‌مورد شده است. درحالی‌که استفاده از این تکنیک تصویربرداری به جهت نزدیکی بیشتر مخاطب با موضوع و شخصیت و یا ایجاد حساسیت در سکانس‌های موردنظر است. همچنین در این مورد ظرفیت مکانی لحاظ نشده است و از فضا و شهر زیبای محل فیلم‌برداری بیشتر دیوارها و کف خیابان‌ها را شاهد هستیم درصورتی‌که می‌توانست با ایجاد کنتراست و ضدیت مناسب بین مکان و روایت دردمندی شخصیت‌های داستان را بهتر و بیشتر به نمایش بگذارد. در مجموع دوربین در اختیار اثر قرار نگرفته و در پیشبرد روایت کمک چندانی نمی‌کند.
بازی‌ها اما وضعیت بهتری دارند. بااینکه شخصیت‌های اصلی، کودکان و نوجوانان نابازیگر هستند، اما به‌خوبی مشخص است که در اختیار کارگردان قرار دارند و فضای فیلم برای آن‌ها به‌درستی تعریف و تبیین شده است.
هرگز ترکم نکن، روایت دوستی و اتحاد کودکان امیدوار است که پایان جنگ و غربت را نزدیک می‌پندارند اما دست از تلاش در همین روزهای کوتاه –به‌زعم خودشان- برنمی‌دارند. می‌کوشند، عشق می‌ورزند، رفاقت می‌کنند تا لحظات تلخ دور از وطن را در خلال یتیمی و بی‌پناهی، تبدیل به اوقاتی خاطره‌انگیز کنند؛ هرچند کوتاه و گاهی ناموفق.
در انتها باید گفت که فیلم هرگز رهایم نکن با توجه به هزینه تولید آن توانسته با تمام کمی و کاستی‌هایش حق مطلب را به‌خوبی ادا کند و مخاطب را تا انتها برای دیدن قصه‌اش همراه خود داشته باشد.
