بررسی رمان هیس نوشته محمدرضا کاتب از منظر تاثیرپذیری از هزار ویک شب
هدی انصاریان
راه اندازی دوره جدید «بازخوانی هزار و یک شب» برای هنرجویان داستان نویسی در مدرسه خوانش
آخرین جلسه از جلسات ادبیات داستانی کهن عصر چهارشنبه ۱۵ شهریور ماه ۱۳۹۶ در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. این دوره به همت برخی از اعضای مجله اینترنتی “کافه داستان” آغاز و میزبان علاقمندان به ادبیات داستانی بود.
مصطفی علیزاده صحبت‌های خودش را با تحلیل و بررسی حکایت‌هایی که ابتدای جلسه خوانده شد؛ آغاز کرد. و به سنت قصه‌گویی که سنت لذت بردن است و گاهی پندآموز، اشاره کرد. و جمله‌ای را تعبیری به یادماندنی از مرگ را، در کتاب هزار و یک شب بیان کرد. «مرگ، برهم زننده لذات و پراکنده کننده‌ی جماعات است.»
مبحث بعدی سردبیر کافه داستان، شیوه‌ی روایت قصه‌درقصه بود. که در ادبیات کلاسیک یونان و روم هم بسیار دیده می‌شود. ولی اصالتا ساختار قصه‌درقصه متعلق به هندی‌هاست. قصه‌های کانتربری هنری چاوسر و دکامرون بوکاچییو از شاخص‌های روایت قصه‌درقصه در ادبیات غرب هستند. علیزاده سپس به معرفی و بررسی کتاب طوطی‌نامه که در قرن هفتم نگارش شده است پرداخت. و بعد از خواندن چند حکایت از آن، تحلیل شیوه‌ی روایت و تحلیل قصه‌های آن را بیان کرد. و به شباهت‌های آن با کتاب هزار و یک شب پرداخت. و موضوع «خیانت» و «نقش محوری زنان» در کتاب طوطی‌نامه و کتاب هزار و یک شب را مشترک دانست. در یکی از داستان‌ها طوطی قصه اصلی، داستان طوطی تاجر را تعریف می‌کرد که فرمت داستان پست مدرن داشت. و علیزاده به تحلیل و بررسی داستان‌های پست مدرن و در ادامه‌ی آن داستان‌های سورئال پرداخت.
در انتهای جلسه مصطفی علیزاده راجع به رمان “هیس” به قلم محمدرضا کاتب سخن گفت. کتابی که از آن به عنوان نمونه خوبی از رمان ایرانی تاثیرگرفته از هزار و یک شب نام برد و قصه‌های آن را تلفیقی از پست‌مدرنیسم و هزار و یک شب دانست. و به تعریف پست‌مدرن که گذر از قطعیت‌هاست پرداخت.
در انتهای این دوره؛ سردبیر “کافه داستان” ضمن سپاس از همراهی و مشارکت حضار، برای آنها آرزوی موفقیت نمود.
لازم به ذکر است که علاقمندانی که این دوره را از دست دادند، می‌توانند از مهرماه ۱۳۹۶ در “مدرسه خوانش” دوره جدید بازخوانی هزارویک شب برای هنرجویان داستان نویسی و علاقمندان ادبیات کلاسیک را با مدرسی مصطفی علیزاده آغاز کنند.
